رمز ارزها ، ناجی یا تهدیدی جدید برای اقتصاد کشورها
رمز ارز چیست؟ سال‌هاست که با پیشرفت علم و تکنولوژی در عرصه‌های مختلف، با واژه‌های خاصی مواجه می‌شویم که شاید درک و مفهوم آنها برای بسیاری از شهروندان دشوار باشد اما یکی از مباحثی که این روزها کمتر کسی ممکن است اسمی از آن نشنیده باشد، واژه‌ای تحت عنوان رمزارز است که در دنیای مبادلات پولی به گوش بسیاری از ما خورده است.
به‌طورکلی رمزارز که با نام کریپتوکارنسی نیز شهرت دارد گونه‌ای از ارزهای دیجیتال و وجوه است که برای طراحی آنها از فناوری‌های رمزنگاری استفاده شده که رمزگشایی از آنها ناممکن و بسیار دشوار است. اگر نگاهی به چگونگی وضعیت رمزارزها داشته باشید به این مسئله پی خواهید برد که کنترل رمز ارزها به طور معمول به‌صورت غیرمتمرکز صورت می‌گیرد که این مسئله باعث شده که رمزارزها در مقابل نظام بانکداری متمرکز قرار گیرند.
رمز ارزها نیز از دسته ارزهای دیجیتال به شمار می‌روند که وجه تمایزهای بسیاری با یکدیگر دارند که یکی از اساسی‌ترین تفاوتهای رمز ارزها با ارزهای دیجیتال این است که رمز ارزها از پروتکل‌های رمزهای گرافیکی و همچنین کدهای بسیار عجیب و پیچیده‌ای برخوردارند که وجود این کدها و رمزگذاری‌ها باعث ایجاد معاملات امن شده است که ردیابی آن بسیار دشوار و در برخی مواقع غیرممکن است.
علاوه‌برآن رمزارزها به دلیل ساختار غیرمتمرکز خود، دیجیتال بودن، امکان مبادله فردبه‌فرد، حفظ هویت و ناشناس بودن، کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تراکنش‌ها، سادگی و شفافیت معاملات، کنترل تورم و جلوگیری از تولید بی‌رویه اسکناس، فراگیر بودن و تسهیل در جهانی‌شدن کسب‌وکارها، نداشتن محدودیت‌های قانونی، ساختار غیرمتمرکز و همچنین ناممکن بودن دست‌کاری معاملات، از سایر ارزهای دیجیتال منفک بوده و در تراکنش‌های مالی قابلیت مبادله دارد.
رمزارز چگونه متولد شد؟
در بررسی چگونگی پدیدارشدن علم رمزنگاری باید به جنگ جهانی دوم بازگردیم که از این شیوه برای انتقال پیام‌های نظامی استفاده می‌شد اما به مرورزمان رمزنگاری به حوزه‌های بسیار دیگری نیز وارد شد و برای نخستین‌بار دیوید شام دانشمندی امریکایی تبار در سال ۱۹۸۳ زمینه‌های تولد رمزارزها را فراهم کرد که نام آنها vhe Cash نهاد.
اما فعالیت دیوید شام در این حوزه تنها به پدیدارشدن e Cash محدود نشد بلکه پس از مدتی و در سال ۱۹۹۵ پول دیجیتال دیگری را نیز تحت عنوانDigiCash معرفی کرد که در این روش هیچ فردی قادر به ردگیری آن نبود و حتی بانک‌ها و دولت‌ها نیز قادر به آن نبودند پس به صراحت می‌توان به این نکته اشاره کرد که دیوید شام پدر پول دیجیتال بوده است.
اما اگر اندکی از رخدادهای این سال‌ها فاصله گرفته شود، به نخستین رمزارز جهان تحت عنوان “بیت‌کوین” خواهیم رسید که در سال ۲۰۰۹ به وسیله فردی با نام مستعار ساتوشی ناکوموتو به شکل غیرمتمرکز اختراع شد. این رمزارز که یک نظام پرداخت جهانی به شمار می‌رود، به‌صورت یک نرم‌افزار متن‌باز با کارکردهای مشابه پول اما بدون پشتوانه است که به صورت همتا به همتا و بدون واسطه میان کاربران انجام می‌گیرد به همین دلیل بیت‌کوین از محبوبیت بسیاری برخوردار بوده و برخی به آن لقب پادشاه رمز ارزها را می‌دهند.
ازآنجاکه هویت اصلی پدیدآورنده بیت‌کوین هنوز مشخص نیست و برخی بر این باورند که یک گروه برنامه‌نویسی بزرگ این محصول را اختراع کرده‌اند بسیاری از افراد نیز خود را ناکوموتو معرفی کرده‌اند که یکی از آنها پیرمرد ۶۴ ساله آمریکایی به نام دو ریان بود که از سوی هفته‌نامه نیوزویک معرفی شد و پس از مدتی این مسئله را انکار کرد.
اما پس از آن نیز در دسامبر ۲۰۱۵ در تحقیقاتی مشترکی که به‌وسیله ماهنامه «وایزد» آمریکایی و وبگاه طراحی و فناوری “گیزمودو” صورت گرفت، نگاه‌ها به سوی فردی با نام «کریگ رایت» مهندس رایانه و بازرگان استرالیایی سوق یافت که رایت نیز در دوم مه ۲۰۱۶ ادعا کرد که ناکوموتوی واقعی است که برخی از اعضای انجمن بیت‌کوین این ادعا را پذیرفتند اما زمانی که بحث اطلاعات بیشتر عنوان شد، از ادعای خود انصراف داد و سپس ناپدید شد.
ناپدید بودن ساتوشی ناکوموتوی یکی از مسائلی است که می‌تواند باعث نگرانی‌های بی‌شماری شود که یکی از آنها این مطلب است که هر توسعه‌دهنده‌ای قادر به بازبینی کد آن بوده و قادر به ایجاد تغییرات و حتی ایجاد بیت‌کوین مخصوص به خود است که این امر باعث شده افراد بسیاری درصدد یافتن هویت واقعی او باشند.
چگونگی کارکرد رمز ارزها
اگر نگاهی جامع و کامل به رمزارزها صورت گیرد، این امر به‌وضوح مشهود است که فناوری غیرمتمرکزی که کمک می‌کند تا مبادلات ایمن در کوتاه‌ترین زمان ممکن صورت بگیرد، بلاک‌چین است که بستری را فراهم کرده که سوابق تراکنش‌ها به صورت دقیق و مستمر به روزرسانی شود.
استخراج رمز ارزها نیز فرایندی است که به تولید ارزهای رمزنگاری شده می‌انجامد به همین دلیل می‌توان گفت که یکی جذابیت‌های رمز ارزها، نداشتن ماهیت فیزیکی آنها و امکان نگهداری و حفظ آنها در کیف پول‌های الکترونیکی است. باتوجه به این موارد، فعالان حوزه ارزهای دیجیتال می‌توانند رمزارزها را از صرافی‌های رمز ارزها و حتی دارندگان آنها خریداری کرده و در کیف پول الکترونیکی خود نگهداری کنند.
تفاوت رمزارزها و ارزهای دیجیتال
اصلی ترین تفاوت این دو بازار را می توان در پشتوانه های قانونی موجود برای آنها دانست زیرا همیشه یک سازمان و ارگان کشوری حامی و پشتیبان بازار ارزهای مجازی است ولی چنین شرایطی برای بازار رمز ارزها وجود ندارد. در بازار رمز ارزها طرح های مرتبط با وضع قوانین نظارتی باعث نگرانی فعالان این بازار شده است و گفته می شود در صورت اجرای سختگیرانه طرح نظارت بر بازار رمز ارزها، احتمال سقوط ارزش در این بازار وجود دارد ولی در بازار ارز مجازی چنین شرایطی دیده نمی‌شود و نظارت دولت بر این بازار، یک مزیت مهم برای آن محسوب می شود.
یکی دیگر از تفاوتهای مهم این دو بازار را می توان به ثبات موجود در بازار مرتبط دانست. ارز مجازی بازاری کاملاً با ثبات است و احتمال تجربه نوسان های شدید در ارزش آن در صورت ثبات اقتصادی و سیاسی در کشور وجود ندارد ولی بازار رمز ارزها بازاری پر نوسان و در حال تغییر است و سرمایه گذاری در این بازار با خطر زیادی همراه است.
نکته دیگر این جاست که تا به امروز تعداد شرکت‌ها و مراکزی که رمز ارزها را به عنوان منبع حفظ ارزش دارایی یا وسیله مبادله به رسمیت می شناسند، بسیار کم است و در بسیاری از کشورها مبادله رمز ارزها غیر قانونی است. به همین دلیل سرمایه گذاری در این بازار پر خطر است و توصیه می شود مبلغی در بازار رمز ارزها سرمایه گذاری شود که در صورت زیان‌دهی، آسیب جدی به اقتصاد فرد سرمایه گذار وارد نشود.
رمزارزها چه کاربردهایی دارند؟
به طورکلی رمز ارزها کاربردهای مختلفی دارند که باعث می‌شود که بسیاری از افراد به سمت آن سوق یابند که از جمله آنها می‌توان به امکان سرمایه‌گذاری مناسب، انتقال وجه آسان و مطمئن، پرداخت آسان، انجام سفرهای متنوع و همچنین فعالیت‌های خیریه اشاره کرد. به همین دلیل به صراحت می‌توان به این نکته اشاره کرد که از رمز ارزها می‌توان به‌عنوان ابزار پرداخت استفاده کرد.
انواع رمز ارزهای شناخته شده
۱٫ بیت‌کوین: یکی از مهم‌ترین و مشهورترین رمز ارزها که کمتر کسی ممکن است نام آن را نشنیده باشد، همان بین کوین است که به وسیله ناکوموتوی به عنوان نخستین رمزارز اختراع شد و بر پایه فناوری بلاک‌چین مورد معرفی قرار گرفت. بیت‌کوین به صورت دیجیتال معامله می‌شود و علاقه‌مندان به خریدوفروش آن نیازی به مراجعه حضوری به مؤسسات خاصی را ندارند بلکه خریدوفروش آن از طریق صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال و یا خرید از اشخاص حقیقی صورت می‌گیرد که البته لازمه آن داشتن کیف پول همراه رایگان است که امکان نصب آن بر روی تلفن‌های همراه وجود دارد و با وجود آن از امنیت کافی برخوردار می‌شوید.
۲٫ اتریوم: اما یکی دیگر از رمزارزهایی که امروزه در زمره بهترین رمز ارزها پس از بیت‌کوین قرار دارد، اتریوم نامیده می‌شود. این رمزارز نیز که ۴ سال پس از بیت‌کوین به وسیله برنامه‌نویس جوانی به نام ویتالیک بوترین خلق شد، بر پایه فناوری بلاک‌چین کارکرده و افراد بسیاری به دلیل پیشرفت چشمگیر اتریوم، به سمت استخراج آن سوق یافته‌اند. اما باتوجه به اینکه در ایران امکان دسترسی به بازارهای جهانی با مشکلات بسیاری مواجه است، خرید و فروش اتریوم از طریق صرافی‌های آنلاین معتبر ایران امکان‌پذیر است.
۳٫ ریپل: رمزارز ریپل در سال ۲۰۱۲ به وسیله جید مک کالب و کریس لارسن معرفی شد. این رمزارز که در پرداخت‌های سریع، کم‌هزینه و دقیق کاربرد دارد، در حال حاضر یک شبکه پرداخت جهانی محسوب می‌شود. وجه تمایز ریپل با دیگر رمز ارزها نیاز نداشتن به استخراج است که این امر باعث کاهش استفاده از توان محاسباتی و به حداقل‌رساندن تأخیر شبکه می‌شود.
۴٫ بیت‌کوین کش: این نوع رمزارز شاخه‌ای از بیت‌کوین است که با به روزرسانی بیت‌کوین و رفع مشکلاتی که در آن وجود داشت، شکل‌گرفته است که وجه تمایز برجسته آن با بیت‌کوین افزایش حجم بلاک‌ها است که این مسئله سرعت انجام معاملات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن افزایش می‌دهد. بیت‌کوین کش همانند بیت‌کوین از ۲۱ میلیون واحد برخوردار است و الگوریتم استخراج آن نیز مانند بیت‌کوین است.
۵٫ لایت‌کوین: این رمزارز نیز مبتنی بر بلاک‌چین است در ۷ اکتبر ۲۰۱۱ به وسیله چارلی لی ایجاد شد و بدون نظارت هیچ نهاد و سازمانی به طور غیرمستقیم به فعالیت می‌پردازد. این رمزارز نیز که بسیار به بیت‌کوین شباهت دارد، تنها دارای نرخ تولید سریع‌تری است و تراکنش‌های آن در زمان کوتاهی صورت می‌گیرد.
۶٫ تتر: اما یکی دیگر از رمز ارزها که ارزی پایدار به شمار می‌رود و بر پایه ارز فیات به صورت بلاک‌چین است، به تتر شهرت دارد. این رمزارز که به دلیل پشتیبانی به وسیله دلار امریکا، استیبل کوین نیز نامیده می‌شود، در سال ۲۰۱۵ به وسیله رئال کوین راه‌اندازی شده و هدف آن سرعت‌بخشی به پروسه انتقال ارز است. تتر نیز همچون سایر رمز ارزها از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که از جمله آنها می‌توان به داشتن ثبات قیمتی، سرعت بخشیدن به تراکنش‌ها و همچنین کارمزد پایین اشاره کرد.
اما آنچه که در خصوص رمز ارزها باید به آن توجه کرد، این است که تا به امروز بیش از ۲۰۰۰ رمزارز در جهان معرفی شده که تنها تعدادی از آنها به شهرت و محبوبیت دست‌یافته‌اند.
فواید استفاده از رمزارزها
اما استفاده از رمز ارزها فوایدی نیز در بر دارد که شاید بسیاری از کاربران از آنها بی‌اطلاع باشند. یکی از مزایای بهره‌گیری از فناوری بلاک‌چین و رمز ارزها، دسترسی بین‌المللی و آزاد پرداخت، سرعت بالا در انتقالات بین‌المللی، هزینه پایین عدم وابستگی به سیاست‌های اتخاذ شده در دولت‌ها و نظارت آنها است که می‌تواند حس امنیت را در افراد ایجاد کند.
بسیاری از شهروندان ایرانی برای استفاده از رمز ارزها نگران تأثیر شرایط تحریم‌های اعمال‌شده بر ایران هستند. این در حالی است که استفاده از رمز ارزها، در شرایط تحریم به دلیل غیرقابل‌شناسایی بودن فرستنده و گیرنده، ناتوانی دولت‌ها و مسئولان در بلوکه کردن رمز ارزها و مصادره آنها و همچنین امکان شفافیت، رهگیری و قراردادهای هوشمند استفاده از رمز ارزها نمی‌تواند برای شهروندان باعث ایجاد چالش شود.
علاوه‌برآن بهره‌گیری از رمز ارزها در این برهه زمانی باعث کاهش قدرت تحریم دلار آمریکا علیه ایران، عدم امکان جعل رمز ارزها و افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، آسان‌سازی روند جهانی‌شدن کسب‌وکارهای داخلی و حتی رشد و رونق صادرات غیرنفتی و در نهایت امکان ایجاد رمز ارزهای منطقه‌ای و حتی آسان‌سازی پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه می‌شود. به همین دلیل به نظر می‌رسد باتوجه به تحریم‌ها و شرایط اقتصادی خاصی که بر کشور حاکم است، استفاده از رمزارزها می‌تواند کمکی مطلوب به شمار رود.
معایب و چالش‌های رمز ارزها
علاوه بر فوایدی که استفاده از رمز ارزها برای کشور ما و حتی شهروندان دارد، معایب و چالش‌هایی نیز دراین‌خصوص وجود دارد که به نظر می‌رسد باتوجه به نوظهور بودن آنها، باید موردتوجه ویژه قرار گیرد که از جمله آنها می‌توان به نبود قوانین و مقررات مشخص، نوسانات قیمتی و عدم ثبات، مشخص نبودن هویت فرستنده و گیرنده، فرار مالیاتی، ایجاد بحران در اقتصاد واقعی، پول‌شویی و گسترش بخش غیررسمی اقتصاد، برگشت‌ناپذیری وجه، مشکلات امنیتی، تضعیف بانک مرکزی و نهادهای مرتبط، مدت‌زمان بالای تراکنش برای مبادلات داخلی، مصرف انرژی بالا و همچنین تأمین مالی گروه‌های تروریستی و معاند سیاسی اشاره کرد.
رمز ارزها در چه کشورهایی محبوبیت بیشتری را دارند؟
بر اساس آمارها و اطلاعات منتشر شده، ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده در برخی از کشورها محبوبیت بیشتری داشته و کاربران بسیاری در جهان به دنبال استخراج و تبدیل پول و سرمایه خود به رمز ارزها هستند زیرا طی سال‌های اخیر با خرید و استخراج رمزارز، پول‌های بسیاری به دست آورده‌اند.
در بین کشورهای مختلف جهان رمز ارزها به ترتیب در کشورهای ترکیه، برزیل، کلمبیا، آرژانتین، آفریقای جنوبی، مکزیک، شیلی، چین، اندونزی، اسپانیا، روسیه، دانمارک، استرالیا، انگلستان، امریکا، فرانسه، آلمان و ژاپن از بیشترین محبوبیت برخوردار هستند. این در حالی است که کشورهای الجزایر، بولیوی، چین، کلمبیا، مصر، اندونزی، ایران، نپال، مقدونیه شمالی، روسیه و ترکیه نیز در سال‌های اخیر محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های خاصی را برای استفاده از رمز ارزها در نظر گرفته‌اند.
پیش‌بینی آینده بازار رمز ارزها در جهان
در خصوص آینده بازار رمز ارزها دیدگاه‌ها و عقاید بسیاری مطرح است به نحوی که برخی بر این باورند که با ادامه روند کنونی، در آینده بحران مالی سال ۲۰۰۸ دوباره تکرار خواهد شد. گری جنسلر رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا و مایکل هسو با ابراز نگرانی در خصوص وضعیت رمز ارزها، بر این باورند که بازار رمز ارزها به دلیل افزایش چشم‌اندازهای نظارتی، مسیری نزولی را در پی خواهد داشت. این در حالی است که گری جنسلر معتقد است بسیاری از دارایی‌های دیجیتال باید به عنوان اوراق بهادار طبقه‌بندی‌شده و تحت نظارت کمیسیون بورس قرار گیرد.
اما در ایران نیز به وضوح مشاهده می‌شود که رمزارزها هر روز مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرد و در پی آن افراد بسیاری در سال‌های اخیر به سمت رمز ارزها سوق یافته‌اند به طوری که طبق آخرین آمار در صرافی‌های رمزارز ایرانی روزانه بین ۳ تا ۵ هزار میلیارد تومان مبادله مالی انجام می‌شود که به وسیله ۷ تا ۱۲ میلیون ایرانی صورت می‌گیرد که البته پیش‌بینی می‌شود باتوجه به شرایط خاص اقتصادی حاکم بر کشور و تحریم‌ها و تورم، روزبه‌روز بر شمار علاقمندان به رمز ارزها در کشور افزوده شود و بسیاری از افراد اقدام به خرید و فروش رمز ارز کنند.
